Zagadki umysłu fascynują naukowców od wieków, a od kilkudziesięciu lat dość prężnie rozwija się nauka poświęcona temu zagadnieniu. Czym dokładnie jest kognitywistyka?

Kongnitywistyka – na czym polega?

Rozpoczynając nieco filozoficznie można stwierdzić, że biorąc pod uwagę ludzką naturę, nie ma nic bardziej interesującego i pasjonującego niż poznanie samego siebie – a tym samym poznanie własnego umysłu. Do takich zachowań nakłaniali już starożytni myśliciele wszystkich znanych cywilizacji.

Przecież nasze wyobrażenia o świecie, poczucie szczęścia lub jego brak, poglądy – wszystko jest wynikiem działania układu nerwowego, a w szczególności mózgu. Mało tego, można wręcz stwierdzić, że umysł jest wszystkim, z czym rozpoczynamy życie. W końcu na początku nikt z nas nie posiada własnej wiedzy o świecie, a wszystko warunkuje się na podstawie doświadczeń, nauki czy obserwacji wraz z biegiem czasu.

Dlaczego mózg zapomina?

I w ten sposób docieramy do istoty tego, czym w rzeczywistości jest kognitywistyka. Otóż to interdyscyplinarna dziedzina nauki, której przedmiotem zainteresowania są szeroko rozumiane procesy umysłowo-poznawcze, jak choćby świadomość, pamięć, percepcja, wnioskowanie, rozwiązywanie problemów, inteligencja, procesy komunikacyjne i wiele innym.

Ujmując inaczej, kognitywistyka bada czym jest poznanie, jak działa i do czego służy. Co ciekawe, w obszar badań wpisują się nie tylko ludzie czy inne żywe stworzenia, ale także np. urządzenia elektroniczne służące do przetwarzania danych. Za podstawowe kategorie badawcze kognitywistyki uważa się:

  • umysł
  • poznanie
  • reprezentację
  • komunikację
  • język
  • informacje

Główną osią dla wszystkich nauk wpisujących się w kognitywistykę jest to, w jaki sposób dochodzi do postrzegania świata. W ten sposób podejmowana jest próba zrozumienia, jakie procesy mają miejsce w ludzkim umyśle nawet podczas najprostszych czynności umysłowych.

Trening mózgu – jak ćwiczyć mózg?

Czemu kognitywistyka jest nauką przyszłości?

Kognitywistyka jest niezwykle szybko rozwijającą się dziedziną w ostatnich dziesięcioleciach, zyskała nawet miano „nauki XXI wieku”. Wynika to przede wszystkim z jej niezwykle szerokiej interdyscyplinarności, zawiera w sobie wiedzę z różnych nauk, które często wydają się ze sobą niemal zupełnie niezwiązane.

Procesy badawcze z zakresu kognitywistyki odwołują się do zasobów czy narzędzi z nauk humanistycznych (np. językoznawstwo kognitywne, filozofia umysłu), społecznych (socjologia kognitywna, antropologia kulturowa), przyrodniczych (neurokognitywistyka, psychofizyka) a nawet ścisłych (logika kognitywna, informatyka, teoria obliczeń).

Mimo to kognitywistyka sama w sobie jest nauką bardzo młodą, jej powstanie datuje się na lata pięćdziesiąte XX wieku, a dopiero 2 dekady później doszło do jej instytucjonalizacji na terenie Stanów Zjednoczonych. Pierwsze studia wyższe z tego zakresu w Europie Zachodniej otwarto na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia.

Wtedy to jednym z głównych nurtów zainteresowania kognitywistyki była informatyka i sztuczna inteligencja, następnie położono nacisk na neurokognitywistykę. Najnowszym trendem są natomiast szeroko rozumiane czynniki społeczno-kulturowe. To właśnie najlepiej obrazuje, jak płynna i zarazem bogata jest kognitywistyka.

Deja vu – na czym polega to zjawisko?