Termin deja vu pojawia się często w filmach czy literaturze, być może nawet kiedyś doświadczyłeś tego zjawiska. Sprawdź, czym w rzeczywistości jest deja vu, na czym polega oraz w jaki sposób się objawia?
Deja vu – co to znaczy i czym jest?
Niemal każdy z nas słyszał o bardzo specyficznym zjawisku, jakim jest deja vu. Mało tego – zależnie od badań szacuje się, że około 60% ankietowanych doświadczyło go na własnej skórze. Sam termin „deja vu” pochodzi z języka francuskiego i tłumaczony jest jako „już widziane”. W praktyce polega na tym, iż masz poczucie, że widziałeś dane miejsce lub byłeś już świadkiem danego wydarzenia, choć w rzeczywistości nie miało to miejsca.
Przykłady można wymieniać w nieskończoność. Przyjeżdżasz do nowego miasta, widzisz piękny rynek i nagle czujesz, że byłeś tu wcześniej – chociaż jesteś tu po raz pierwszy w życiu. A może w restauracji widzisz, jak twój znajomy zamawia jedzenie i wydaje ci się, że kiedyś już się to wydarzyło – ma on na sobie to samo ubranie, zamawia to samo danie, gestykuluje w ten sam sposób – chociaż sytuacja ta wcale nie miała miejsca w tak dokładnym odwzorowaniu. Czasami nawet może się wydawać, że znasz sekwencję zachodzących zdarzeń.
Choć typów deja vu jest co najmniej kilka, śmiało można wyróżnić parę istotnych cech, które właściwie zawsze są charakterystyczne dla tego zjawisko:
- krótki czas tego uczucia, zwykle to zaledwie kilka sekund
- zjawisko występuje nagle i niespodziewanie
- przy wystąpieniu deja vu nie można sobie przypomnieć, kiedy faktycznie w przeszłości doszło do danego wydarzenia lub z kiedy pochodzi dane wspomnienie
- wybrane wspomnienie dotyczy całego wydarzenia lub sytuacji, a nie tylko wybranej osoby lub przedmiotu
Na przestrzeni lat powstało wiele teorii dotyczących tego, dlaczego w rzeczywistości występuje deja vu. Dawniej sądzono, że jest to po prostu błędnie utworzone przez mózg wspomnienie. Obecnie najpopularniejsza jest teoria, że deja vu to sposób rozwiązywania przez mózg konfliktów zachodzących w pamięci, nie ma jednak co do tego 100% pewności.
Gry logiczne – na poprawę pamięci
Deja vu, czyli zaburzenie wspomnień
Deja vu naukowo klasyfikuje się jako zaburzenie wspomnień, czyli paramnezje. Rozpoznajesz dane wydarzenie, ale nie umiesz umiejscowić go w czasie, a samo wspomnienie okazuje się zupełnie błędne. Warto zauważyć, że deja vu nie jest jedynym rodzajem paramnezji, którą spotyka się w psychologii.
Niejako odwrotnością deja vu jest jamais vu. Polega na tym, że znane miejsce czy wydarzenie błędnie odbierasz jako zupełnie nowe. Inny typ to natomiast błędna atrybucja. Jej istotą jest to, iż prawidłowo rozpoznajesz określoną sytuację, jednak łączysz ją z innym miejscem lub osobą. To dość częste zjawisko, np. wspominając jakieś wydarzenia z przeszłości w gronie znajomych. Nieświadomy plagiat to natomiast paramnezja, w której cudzą informację, przeżycie czy wspomnienie przywołujesz jako swoje – zupełnie nie zdając sobie sprawy z tego błędu.